Nüzhet Gökdoğan, 14 Ağustos 1910’da İstanbul’da dünyaya gelmiş ve Erenköy Kız Lisesi’nde yatılı olarak okudu. 1928 yılında mezun olduktan sonra burs kazanarak Fransa’ya matematik ve fizik alanında okumak için gitti. Astronomi alanına yönelmek isteyen Nüzhet Gökdoğan önce; 1932’de Lyon Üniversitesi’nde matematik lisansını tamamladı. 1933 yılına gelindiğinde ise Paris Üniversitesi’nde fizik öğrenimi de görerek, Paris Gözlemevi’nde staj yaptı. Paris Gözlemevi Nüzhet Gökdoğan’dan kalmasını istese de Gökdoğan, yurda dönerek Kandilli’ye çalışmak üzere başvurdu. Kandilli Gözlemevi müdürü Fatin Gökmen ise Nüzhet Gökdoğan’ı kadın olması sebebiyle reddetti.
Nüzhet Gökdoğan, bunun üzerine 29 Ekim 1934’de İstanbul Üniversitesi Astronomi Enstitüsü’ne Doçent olarak atanarak burada ilk kadın doçent ünvanını kazandı. Nüzhet Gökdoğan, daha sonra Yüksek Mühendis Mektebi yani İstanbul Teknik Üniversitesi’ne müderris muavini olarak atandı ve buranın ilk kadın çalışanı oldu. Astronomi Enstitüsü’nin kurucusu Ord. Prof. Dr. F. Freundlich’in danışmanlığında doktora tezini hazırladı. Yurt içinde ve yurt dışında çalışmalarına devam eden Nüzhet Gökdoğan, 1954 yılında Fen Fakültesi Dekanlığına seçildi. Çalışmalarına devam eden Nüzhet Gökdoğan, yurt dışından Lyot filtresini alarak, Türkiye’de Güneş gözlemlerinin kapsamının genişletilmesini sağladı. Astronomi çalışmalarını sürdürürken yurt içinde pek çok uluslararası Astronomi kongresi ve etkinliğinin düzenlenmesine de katkıda bulundu. Bununla birlikte Nüzhet Gökdoğan, yurt dışındaki gözlemevlerini kapasitelerini bildiğinden yurt içinde yetersiz kaldıklarının farkındaydı. Bu nedenle 1997’de Ulusal Gözlemevi’nin kurulması fikrinin gündeme getirdi, 1978’deki 2. Astronomi Kongresinde Türkiye’de uluslararsı nitelikli ve büyük bir gözlemevi kurulması gerektiğini vurgulayarak fikrinin büyük ilgi görmesini sağladı.
Nüzhet Gökdoğan, 1948 yılında Cahit Arf, Mustafa İnan ve Nazım Terzioğlu gibi meslektaşlarıyla Türk Matematik Derneği’ni kurdu. 1954 yılında kurulan Türk Astronomi Derneği’nin de kurucuları arasında yer alır. 1974 yılına kadar Türk Astronomi Derneği başkanlığını yürüttü. Bununla birlikte Nüzhet Gökdoğan, diğer alanlarda uzmanlaşan bilim kadınları ve akademisyenler olan; Süreyya Ağaoğlu, Sara Akdik, Şevket Fazıla Giz, Remziye Hisar, Nebahat Karaorman, Müfide Küley, Türkan Rado, Pakize Tarzi, ve Beraat Zeki Üngör’le birlikte Türk Üniversiteli Kadınlar Derneği (TÜKD)’ni kurdu.
Son olarak; Nüzhet Gökdoğan, lise edebiyat ve fen sınıfları için “Astronomi ve Spektroskopiye Giriş” konusunda ders kitapları yazdı.
Nüzhet Gökdoğan’ın çalışmalarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Güneş ve yıldızlar hakkında araştırmalar yaptı.
- Güneş tutulması ve meteor yağmurları gibi gök olayları hakkında çalışmalar yaptı.
- Astronomi eğitimi ve halka açık astronomi etkinlikleri düzenledi.
- Türk Astronomi Derneği’nin kuruluşu ve başkanlığını yaptı.
- TÜBİTAK Bilim Ödülü ve Türkiye Cumhuriyeti Devlet Üstün Hizmet Madalyası kazandı.
Kısacası Gökdoğan, Türkiye’de astronomi biliminin gelişmesinde önemli bir rol oynadı ve Türk bilim tarihinde önemli bir yere sahip oldu. Bu dünyadan bir Nüzhet Gökdoğan geçti, iyi ki de geçti! ❤️
Sadece 27.
